คนปกติมีโครโมโซม ทั้งหมด 23 คู่ เป็นโครโมโซมที่ควบคุมลักษณะการเจริญของร่างกายทั่วไป มี 22 คู่แต่ละคู่เหมือนกัน และเป็นโครโมโซมที่ควบคุมเพศ 1 คู่ ถ้าเหมือนกัน คือ XX เป็นเพศหญิง และถ้าไม่เหมือนกัน คือ XY เป็นเพศชาย เพราะฉะนั้นเราก็จะพิจารณา จีนที่อยู่บนโครโมโซม X และโครโมโซม Y ซึ่งนักวิทยาศาสตร์โทมัส
ฮัน มอร์แกน (Thomas Hunt Morgan) และทีมงาน ค้นพบเป็นครั้งแรก โดยการทดสอบแมลงหวี่พบว่า แมลงหวี่มีโครโมโซม 4 คู่ โดยมีออโตโซม 3 คู่ และโครโมโซมเพศ 1 คู่ เพศชายเป็น XY และเพศหญิงเป็น XX
การทดลองคือนำแมลงหวี่เพศเมีย
ตาสีแดงผสมกับเพสผู้ตาสีขาว ลูกที่ได้ ทุกตัวทั้งสองเพศมีตาสีแดง นำลูกรุ่น F1 ผสมกัน พบว่า ลูกรุ่น F2 ได้เพศผู้ 2 ตัว ตาแดง 1 ตัว ตาขาว 1 ตัว และเพศเมีย 2 ตัว ตาแดงทั้ง 2 ตัว ดังนี้
เพศผู้ตาสีขาว
+ เพศเมียตาสีแดง
ลูก F1 = ทุกตัวทุกเพศตาสีแดงหมด
ลูก F1 ผสมกัน เพศผู้ตาสีแดง
+ เพศเมียตาสีแดง
ลูก F2 = เพศผู้ตาขาว , เพศผู้ตาแดง , เพศเมียตาแดง , เพศเมียตาแดง
จากการผสมดังกล่าว อธิบายได้ดังนี้
รุ่นพ่อแม่
Xขาว Y
+ XแดงXแดง
Gamete Xขาว
, Y + Xแดง
(2×1=2)
F1
Xขาว Xแดง (ตาแดง) , Xแดง Y (ตาแดง)
นำลูกรุ่น F1 มาผสมกัน
Xแดง Y
+ XขาวXแดง
Gamete Xแดง
, Y + Xขาว , Xแดง (2×2=4)
F2
Xแดง Xขาว , Xแดง Xแดง , Xขาว Y , Xแดง Y
F2 มีฟีโนไทป์ ดังนี้ Xแดง Xขาว(ตาแดง) , Xแดง Xแดง (ตาแดง) , Xขาว Y (ตาขาว) , XแดงY(ตาแดง)
แสดงว่า Xแดง เป็นจีนเด่น ,Xขาว เป็นจีนด้อย และ จีน Y ไม่แสดงลักษณะตาขาวตาแดง
การถ่ายทอดลักษณะที่ควบคุมด้วยจีนบนโครโมโซมเพศ เรียกว่า sex-linked gene ถ้าจีนอยู่บนโครโมโซมเพศ X เรียกว่า X-linked gene
ในคนพบจีนควบคุมลักษณะบนโครโมโซมเพศ มากกว่า 100 ลักษณะ ซึ่งได้แก่ ลักษณะตาบอดสี ,โรคฮีโมฟีเลีย และโรคภาวะพร่องเอนไซม์ G-6-PD เป็นต้น
ลักษณะตาบอดสีในคน พบจีนดังนี้
เพศชาย เพศหญิง จีโนไทป์
XC Y
XC XC ปกติ
-
XC Xc เป็นพาหะ
Xc Y
Xc Xc ตาบอดสี
ลักษณะโรคฮีโมฟีเลีย
(hemophilia) ในคน พบจีนดังนี้
เพศชาย เพศหญิง จีโนไทป์
XH Y
XH XH ปกติ
-
XH Xh เป็นพาหะ
Xh Y
Xh Xh ตาบอดสี
ลักษณะโรคภาวะพร่องเอนไซม์ G-6-PD (glucose-6-phosphase
dehydrogenase deficiency) ในคน พบจีนดังนี้
เพศชาย เพศหญิง จีโนไทป์
XG Y
XG XG ปกติ
-
XG Xg เป็นพาหะ
Xg Y
Xg Xg ตาบอดสี
ตัวอย่าง พ่อที่ตาปกติ ส่วนแม่เป็นตาบอดสี ลูกที่เกิดมามีโอกาสเป็นตาบอดสีในอัตราส่วนเท่าใด
XC Y
+ Xc Xc
XC , Y
+ Xc (2×1=2)
XC Xc ,
Xc Y ลูกสาวเป็นพาหะ 100% ส่วนลูกชายเป็นโรคตาบอดสี 100 %
ตัวอย่าง พ่อที่เป็นโรคฮีโมฟีเลีย ส่วนแม่เป็นพาหะของโรคฮีโมฟีเลีย ลูกที่เกิดมามีโอกาสเป็นโรคฮีโมฟีเลีย ในอัตราส่วนเท่าใด
Xh Y
+ XH Xh
Xh , Y
+ XH , Xh (2×2=4)
XH Xh , Xh Xh
, XH Y , Xh Y ลูกสาวเป็นพาหะ 50% เป็นโรค 50%
ส่วนลูกชายปกติ
50% เป็นโรค 50%
ตัวอย่าง พ่อที่เป็นปกติ ส่วนแม่เป็นพาหะของโรคภาวะพร่องเอนไซม์ G-6-PD ลูกที่เกิดมามีโอกาสเป็นโรคภาวะพร่องเอนไซม์ G-6-PD ในอัตราส่วนเท่าใด
XG Y
+ Xg Xg
XG , Y
+ Xg
(2×1=2)
XG Xg ,
Xg Y ลูกสาวเป็นพาหะ 100% ส่วนลูกชายเป็นโรค
100%
จากการศึกษา
โครงสร้างโครโมโซมโดยกระบวนการ Karyotype พบโครงสร้างของสัตว์ดังนี้
คนและสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม เพศผู้
XY เพศเมีย XX
นกและสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก เพศผู้
ZZ เพศเมีย ZW
ตั๊กแตน จิ้งหรีด แมลงสาบ เพศผู้
XO เพศเมีย XX ซึ่ง XO มีโครโมโซมเพศเพียงครึ่งเดียวของเพศเมีย
ในการศึกษา การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมที่ถ่ายทอดโดยจีนในโครโมโซมเพศ
หรือ X-linked
gene จะศึกษาโดยการเขียน พันธุประวัติ หรือ
เพดิกรี (pedigree) เช่น
โดย แทนเพศชายปกติ
O แทนเพศหญิงปกติ
< แทนเพศชายที่เป็นโรค= แทนเพศหญิงที่เป็นโรค
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น